Prostat Kanseri’nde PSMA Ga68 PET-CT ne demek?

PSMA prostat dokusundan varolan bir transmembran proteindir.
Başlıca prostat kanserinde olmak üzere PSMA çeşitli kanserlerde artan şekilde salgılanabilir. Hemen hemen tüm prostat kaynaklı adenokarsinomlarda hem birincil prostat kanserli dokuda hem de varsa metastazlı alanlarda PSMA salgısını arttığı gösterilmiştir.

Ga68 (68Ga) yani Galyum 68 Nedir?

Gemanium 68/Galium 68 jeneratörü nükleer tıp alanında positron yayan radyonüklid ajan Ga68 yapımında kullanılır. Galyum 68 ‘in yarılanma ömrü 67 dakikadır.

PSMA Ga68 maddesi ile işaretlenerek PET-CT görüntülemede kullanılmaya başlanmıştır. Ga-PSMA-11 ilk kez Heidelberg grubu tarafından geliştirilmiş ve prostat kanser hücrelerine özgün yüksek bağımlılık gösterdiği gösterilmiştir.

Silindir şeklindeki detektör içine yatırılan hastada, bu detektör pozitron-elektron etkisiyle ortaya çıkan fotonları yakalayan pozitron salınımını takip eder.

PET Ga68 PSMA dağılımını ölçerek, var olduğu dokulardaki PSMA salınımının üç boyutta CT ile görsel şekilde belirlenmesini sağlar.

Prostat kanserinde görüntülenmesinde lokal olarak tümörün içerdiği doku alanı (prostat içindeki kanserli doku yayılımı), lenf bezlerine ya da kemiklere kanser yayılımının olup olmadığının gösterilmesinde prostat kanserine spesifik olarak kullanılmaktadır.

Prostat kanserinin biokimyasal rekürrensinde (yani PSA nın tekrar yükselmeye başlamasında) prostat kanseri nüksünün lokalizasyonunun tespit etmek için kullanılması önerilmektedir. Özellikle PSA değeri 0.4-10 ng/ml arasında yükselmiş olan PSA değerlerinde nüksün yerini göstermede önerilir.

Prostat kanserinin tedavisinden sonra (radyoterapi ya da cerrhi) PSA yükselmesi çok kısa sürede oluyorsa ve ilk teşhisteki Gleason skor ne kadar yüksek ise PSMA-Ga68 daha da duyarlıdır.

Yüksek riskli prostat kanseri olgularında (PSA değeri >20 ng/ml, Gleason Skor >7 ve klinik evre T2c ya da T3a yani parmakla muayenede prostatın tümünde sert kanser dokusu veya prostat dışına taşmış kanser dokusunun hissedildiği durumdur-) lenf bezlerine ve kemiğe yayılma riski (olasılığı) artmıştır. Bu nitelikteki olgularda PSMA Ga68 PET-CT lenf bezlerinde kanser yayılımı ve hatta kemik metastazları hakkında oldukça önemli veriler vermektedir.

Ga68 PSMA PET CT %5 olasılıkla yanlış negatif sonuç verebilir. Yanlış negatif : aslında lenf bezlerinde kanser yayılımı varken, sanki tümör yayılımı yokmuş gibi gösterebilir.

PSMA Ga68 PET CT çekimi için hastanın aç kalmasına gerek yoktur. Hastanın kendine ait ilaçları almasına izin verilir. Hasta çekimden önce ve Ga68 PSMA verildikten sonraki emilme döneminde bol su içmelidir (çekimden önce 2 saat içinde 500 ml ağızdan su). Çekimden hemen önce hastanın idrarını yapması istenir. Hastanın idrarını boşaltmasına rağmen mesanede ve üriner sistemde yüksek rezidüel aktivite kalmasına Halo-etkisi denilmektedir.

Böbrekler ve mesanede aktivite kalması ile Halo Etkisi görülmektedir.

Böbreklerden mesaneye idrarı getiren üreter kanalları içinde aktivite kalıntısının yakalanması, çekimlerde yanlış pozitif sonuç verilmesine neden olabilir. (Yanlış pozitif, lenf bezlerinde kanser yayılımı yokken, PSMA aktivitesinin tespit edilmesi ile sanki kanser yayılımı varmış gibi görülmesidir)..

PSMA Ga68 PET CT hipertioridili ve böbrek yetersizliği olan hastalarda uygulanabilir. Ancak damardan uygulanan iyonize kontrast maddenin dozu bu durumlara göre ayarlanmalıdır.

PSMA Ga68 hastaya damardan tek bir kerede hızla verilir (bollus tarzında) Optimal enjekte edilmesi gereken aktivite halen tartışmalıdır. 1.8-2.2 MBq/kilogram başına verilmesi tavsiye edilir. Ardından serum fizyolojik benzer miktarda damar içinde hızla yıkama amaçlı verilmelidir.

İlaç verildikten sonra 60 dakika maddenin doku tarafından yakalanma süresi olarak kabul edilirse de, bu süre 50 ile 100 dakika arasında değişebilir.

Bu değerlendirmede ne kadar radyasyon alınmaktadır?

Yeni geliştirilmiş teknolojik avantajlar ile konvansiyonel BT ya da PET çekimlerinde anlamlı şekilde daha az miktarda radyasyon alınmaktadır. Ancak asıl doz alımı kullanılan düşük doz CT ya da diagnostik CT protokolüne göre değişim göstermektedir.

Prof. Dr. Tibet Erdoğru
dr@tibeterdogru.com